Sunday, November 13, 2011

بیببلۆگرافیا

                         بيبلؤطرافيا
بيبلؤطرافيا: كةبةئينطليزى ثيَى دةطووتريَت (BIBLIOGRAPHIES)بريتية لةكؤمة لَيَك زانيارى بيبلؤطرافى وةكو(ناوى نووسةر،ناونيشانى سةرضاوة ،ذمارةى ضاث،زانيارى لةمةرِضاثكراوةكةوذمارةى لاثةرِةكانى و...تاد)سةبارةت بة ضاثكراويَك يان ضةند ضاثكراويَك ثيكةوة.
وشةى بيبلؤكرافياكةلةم سةردةمة نويَية لةوشةيةكى فةرِةنسييةوة هاتووةتة ناوزمانى عةرةبيةوة وناونراوة(البيبلوغرافيا)،لةرِة ضةلَةك دا زاراوةكة يؤنانيية لةدوو وشة ليَكدراوة:
(BIBILION)كةبةزمانى (ناميلكة)ديَت و ويَنةيةكى بضووكراوةى زاراوةى (BIBILIOY) ة،بةواتاى (نوسين)،وشةى (GRAPHIA)يش ناوى كرداريَكى وةرطيراوة  لة(GRAPHIN)بةواتاى (لةبةريدةطريَتةوة )ياخود(دةينووسىَ)،بيبلؤطرافيا هةرلةطةلَ دةركةوتنيدا لة سةردةمى طريكة كانةوة تاكوسةردةمى حةظدةيةم بةماناى (لةبةطرتنةوةى كتيَبةكان)هاتووة و بةو شيَوةية
بووة تانيوةى دووةمى سةدةى هةذدةيةم دا مانايةكةى بؤتة (نووسين سةبارةت بةكتيَب).
فةرهةنطى (ئؤكسفؤرد)ثيَناسةى بيبلؤطرافياى بةم جؤرة كردووة:
بريتيةلةبةرطرتنةوة،يان نووسينةوةى كتيَب ،ثيناسةو ميذووى كتيَب لةرِووى دانان وضاث و بلاَوكردنةوةو هةندىَ شتى تر ،ليستيَكةبةكتيَبى تايبةتى نووسةريَك ،يان دةزطايةكى بلاَوكردنةوة،ياخود نيشتمانيَكى دياريكراو ،يان بيرؤكةيةك ،ياخود بابةتيَكى دياريكراو"
بةطشتى ليستى بيبلؤطرافيا بريتية لة زانياريية بيبلؤطرافياييةكان بةدياريكراوى ،يان نةكراوى سةبارةت بةسةرضاوة زانياريية سةربةخؤكانى وةكو كتيَب يان تيَزة زانستيةكانى زانكؤ،يان ضاثكراوة خولاوةكان (رِؤذنامةوطؤظاروبلاَوكراوة-وكوردى)بيبلؤطرافياضةشنيَكى تايبةتى وةك كتيَب دةطريَتةوة،ياخود دووجؤريان زياتر لةسةرضاوةكانى زانيارى وبريتيية لةليستيَكى رِيَكخراو لةذيَر رِؤشنايى سيستميَكى تايبةت بةسةرضاوة تايبةتةكانى بابةتيَكى دياريكراو ،يان بةرهةمى كةسيَكى دياريكراو ،يان ضةندسةرضاوةيةك لةماوةيةيةكى زةمةنيى دياريكراو ،يان شويَنيَكى دياريكراو .
                خةسلَةتةكانى بيبلؤطرافيا
1- لةئيَستادا وشةى بيبلؤطرافيا لةوشة بةربلاَوةكانة ولةلايةن ثسثؤرِانى بوارى كتيَبخانة وزانياريةكانةوة لةزؤربةى ولاَتانى دنيادابةكاردةهيَنرىَ.
2- وشةكة بووةتة زاراوةيةكى (بةعةرةبى كراو)ى فرة بةكارهيَنراولةسةرجةم كؤنطرةكان ولاى رِيَكخراوة تايبةتمةندةكان وتويَذةرانى بوارى كتيَبخانةو زانيارييةكان لةولاَتانى عةرةبدا.
 3- ضةندين رِيطالةرِيَكخستنى بيبلؤطرافيا دابةكاردىَ واتة رِيَكخستنى بابةتةكان لةنيَوكارى بيببلؤطرافيدا،لةوانة (ريزبةندكردنى هيمايى ،يان ريزبةندكردنى
ثؤليَنكراو،زةمةنى،جوطرافى،شيَوةيى)،ياخود ريزبةنديكردن بةثيَى دةزطايةكى بلاَوكردنةوة .
4- بيبلؤطرافيا بةوة ناسراوة كةداثؤشينى بةرفراوانةو ،هةروةهالةدووتويَيدا سةرضاوةسةرةكيةكانى    زانيا رى دةستة بةردةكريَت .
5- لة كارى بيبلؤطرافيدابةتةنيائاماذة بيبلؤطرافيةكان بؤسةرضاوةدياريدةكريَت ،نةوةك ناوبردنى ئةوكتيَبخانةوسةنتةرى زانياريانةى كةسةرضاوةكانيان تيداثاريَزراوة.

                                                سوودةكانى بيبلؤطرافيا
1- رِينمايى تويَذةردةكات بؤثةيداكردنى طشت سةرضاوة تايبةتةكانى ثةيوةست بةبابةتى تويَذينةوةكةيةوة ،كةلة رِووى زةمةن وشويَن وزمانةوانى وبابةتييةوة ثيَويستى ثيَيان دةبيَت.
2- يارمةتى تويَذةردةدات بؤهةلَبذاردن و وةرطرتنى ئةوسةرضاوانةى مةبةستيَتى ،هةرضؤن سةرضاوةى ئةوتؤشى ثيَدةناسيَنىَ كةلةوةوبةربةبيريدانةهاتوون.
3- هاوكارى تويذةر دةكات بؤساغ كردنةوةى زانيارى دياريكراو وكاركردن بؤتةواوكردنيان ورِاستكردنةوةى هةلَبذيَردراوةكانى.
4- بيبلؤطرافيابةكليلى سةرضاوةكانى زانيارى دادةنرىَ وبةهؤيةوة كؤشش وكات وتيَضوون دةستةبةردةبيَت وثاشانيش ئةنجام دانى تويَذينةوةكةى خيَراتروفراوانترو وردتروسةركةوتووتر دةبيَت.

                                             جؤرةكانى بيبلؤطرافيا
 دةتوانين بيبلؤطرافيا دابةش بكةين بةسةردووجؤردا:
1- بيبلؤطرافياى دةق شيكارى:  هةندىَ جار بةبيبلؤطرافياى رِةخنةييش ناودةبريَت، بريتيةلةرِاظةكردنى رِاستيةكى ثةيوةست بةميتؤدةكانى كارى وةرضةرخاندن وطواستنةوة لةدةستنووسةوة بؤبةرهةم هيَنراوى كؤتايى ،يان بايةخ دان بةوةسفى ماددى كتيَب ودياريكردنى جوداكارى تيَكست (دةق)لةنيَوان دةستنووس و كتيَبى ضاثكراودا ،هةروةهالةنيَوان ضاثة جياوازةكانى يةك كتيَب دا ،كةبة(ميَذووى ذيانى كتيَب )  ناودةبريَت.
2- بيبلؤطرافياى رِيَكخراوى دياريكراو: بريتيةلةكؤمةلَة ليستيَكى رِيَكخراووئامانجى ثيَناسةكردنى بةرهةمى هزرية كةلةضوارضيَوةى جوطرافيايةكى دياريكراوداية،وةكو بيبلؤطرافياى نةتةوةيى،يان بةرهةمى هزرى تايبةت بةبابةتيَكى دياريكراوى وةك بيبلؤطرافياى تايبةتمةند ،يان بةرهةمى هزرى تايبةت بةخةسلَةتةكانى ئةركيَكى دياريكراو،هةرضؤن لةبيبلؤطرافياى تايبةت بةتيَزة زانستيةكان ياخودتايبةت بةبلاَوكراوة خولاوةكان دةبينريَت .
طةربمانةوىَ بنضينةى زياتربؤ دابةشكردنى ئةو دووجؤرة بيبلؤطرافياية بةسةرجؤرى ديكةدا دابةش بكةين،ئةوادةتوانين بةم جؤرة كارةكةمان ئةنجام بدةين :
أ‌-      بيبلؤطرافياى  سةراثاطير:
 طرنطى دةدات بةدياريكردن وثيَناسةكردنى بةرهةمى هزرى بةشيَوةيةكى طشتى،بةبىَ خؤبةستنةوة بةبواريَكى بابةتى دياريكراوةوة ،بةلَكوهةمووئةوداخراوانة دةطريَتةخؤلةبابةتى جؤراوجؤردان بىَ جياوازى ،ئةميش دابةش دةبيَت بةسةر:
1-     بيبلؤطرافياى نةتةوةيى :
 كةبةرهةمى هزريى ولاَتيَكى دياريكراو وثيَناسةيان دةطريَتة خؤ،ئةوانةى كةلةناو ولاَتةكةدادةردةضن،يان لةدةرةوةى دا،وةكو(بلاَوكراوةى ميسرى بؤبلاَوكراوةكانى سالَى 1955،بيبلؤطرافياى جةزائيرى لةسالَى 1965دا).
 2-بيبلؤطرافياى بازرطانى:
 بريتيية لةدياريكردن و ثيَناسةى ناوةرِؤكى ثيَرِستى بلاَوكةرةوةودابةشكاروبازرطانانى كتيَب،هةمووئةو    ضاثكراوانةى لةخؤدةطريَت  كة وابلاَوكراوةكانى دةولَةت لةبةرهةمى هزريى بةرهةمى ديَنن،وةكو(رِيَبةرى كتيَبى ميسرى) كةدةستةى طشتى ميسرى كتيَب لةسالَى 1972وة دةريدةكات .
ب- بيبلؤطرافياى تايبةتمةند: طرنطى دةدات بةدياريكردن وثيَناسةى بةرهةمى هزرى تايبةتمةند لةبابةتيَكى دياريكراودا،هةميشةئةم جؤرة بيبلؤطرافياية بةرهةمى هزريى بةهةمووشيَوةكانيةوةوبةهةمووزمانيَك لةضوارضيَوةى بابةتى ديارى كراودادةطريَتةخؤ،وةكو:
 - محمد فتحى عبدالهادى. الدليل الببلوغرافى للانتاج الفكرى فى مجال المكتبات والمعلومات.
  ليَثرسراوى بةشى ببلؤطرافيا لةكتيَبخانةى سليَمانى .

library.ismail@yahoo.com



        

No comments:

Post a Comment